by ·0 Comments

Merhaba,

Önceki yazılarımdan birinde yaklaşık bir yıldır herhangi bir çalışma ile ilgili detay yayınlamadığımı ancak çalışmalara devam etmekte olduğumu belirtmiştim. Bu dönemde yaptığım ötegezegen çalışmalarının birini geçtiğimiz günlerde tekrar analiz ettiğimde aslında sonucun kabul edilebilir olduğunu farkettim. Bu çalışma 02.08.2014 tarihinde yine Saklıkent’te yapmış olduğum Tres-3 b ötegezegen geçişine ait. Her zaman olduğu gibi önce geçiş eğrisine bakalım;

 

Tres-3b-Graph-K

Tres-3 b Geçiş Eğirisi (Detaylar için Grafiğe Tıklayın)

 

Bu eğriyi elde etmek için geçiş süresince 90 adet kare yakalandı (3’ü üzerinde çok fazla kayma olduğundan kullanılamadı) ve bu kareler Astroart yazılımı yardımıyla işlendi. Ancak çalışma sonrasında Flat Kareleri alma şansı maalesef bulamadım. Sensor sıcaklığını da standartların dışına çıkarak -10 C’ye ayarlamış olduğumdan Dark kareleri almak için kış aylarını beklemek zorundayım. Bu nedenle Light karelerden Dark, Flat ve Bias kareler çıkartılmadı. Ancak ölçüm yapılan yıldıza etki eden tüm gürültü, referans yıldızlarda da benzer şekilde görüldüğünden ve “aperture photometry” yöntemini kullandığımızdan, ayar kareleri olmadan da sonuç alabilmek mümkün oldu.

Ölçümü yapılan yıldız ve referans yıldızların konumu aşağıdaki gibi;

 

Tres3-b-K

Tres-3 b ve Referans Yıldızların Konumu

 

Fotoğrafa tıklayarak detayları incelediğinizde yıldızların normalden çok daha büyük olduğunu göreceksiniz. Bunun nedeni, fotoğraflar çekilirken teleskobun tam olarak odağa getirilmeyip odak dışında tutulmasıdır. Bu sayede görüntü daha çok piksele yayılabildi ve toplanan ADU miktarı artırıldı. Çalışmaya ait detaylar aşağıdaki gibidir;

Yıldız Adı: GSC 03089-00929
Görünen Kadir: 12.4
Gezegen Adı: Tres-3 b
Yer: Saklıkent / Antalya
Tarih: 02.08.2014
Geçiş Başlangıcı: 21:39 (UT)
Geçiş Ortası: 22:17 (UT)
Geçiş Bitişi: 22:56 (UT)
İlk Kare: 21:25 (UT)
Son Kare: 01:35 (UT)
Poz Süresi: 60 sn
Odak: Odak Dışı
Toplam Kare: 87
Bias Kare: –
Flat Kare: –
Flat-Dark Kare: –
Dark Kare: –
Teleskop (Görüntüleme): Celestron C9.25
Teleskop (Kılavuz): Agena StarGuider 50mm Mini Guide Scope
Kundak: Skywatcher EQ6 Syntrek
Kamera (Görüntüleme): ATIK 420M
Kamera (Kılavuz): Meade DSI-I
Filtre: OPT UV/IR Blok
Odak Düşürücü: Antares F6.3
Tüm Kareler İçin CDD Sensör Sıcaklığı: -10 C
Binning: 1×1
Analizde Kullanılan SGB Değerleri: 32, 2, 42
Yazılımlar: Nebulosity, Astroart, GIMP, Cartes Du Ciel

 

Kararlı ve tekrarlanabilir ölçüm hedefine varmaya az kaldı gibi görünüyor. Bundan sonra yapılan çalışmalarda bu konuda yayınlanan standartlara uyum konusuna odaklanmak daha doğru olacak diye düşünüyorum.

Görüşmek Üzere…

by ·0 Comments

Merhaba,

İlk yaptığım gözlemden sonra epey zaman geçmiş olsa da yeni bir ötegezegen gözlemini nihayet tamamlayabildim. Aslında bu geçen sürede geçiş gözlemelerine devam ettim ancak net bir veri analizi yapamadım. Bunda hem yeni alınan CCD kameranın karakteristiğini öğrenmek için bir süre geçmesi gerekliliği hem de veri işleme konusunda biraz daha tecrübe ihtiyacı etkili oldu. Ancak 18. Ulusal Gökyüzü Gözlem Şenliği esnasında İstanbul’a göre çok daha iyi koşullar altında yeni bir gözlem yapabilme olanağı yakaladım. Çalışma ile ilgili detaylara geçmeden önce geçiş eğrisine bir göz atalım;

 

GSC 04240-00470-Graph

Qatar-1 b Gezegeni Geçiş Grafiği (Detaylar için Grafiğe Tıklayın)

Geçiş yapan gezegenin adı Qatar-1 b. Yaklaşık Jupiter kütlesinde bir gaz devi. Etrafında döndüğü yıldızın adı ise GSC 04240-00470. Gezegenin bizim bakış açımıza göre yıldızın önünden geçmesi yaklaşık 97 dakika sürüyor. Tutulmayı göstermek için yapılması gereken de bu 97 dakika boyunca yıldızın fotoğrafını çekerek “aperture photometry” yöntemiyle yıldızdan gelen ışığın ölçümünü yapmak. Bu sayede gelen ışıktaki azalmayı izleyebilmek mümkün oluyor. “Aperture photometry” yöntemini uygulayabilmek için, ışığını ölçeceğimiz yıldızın yanısıra en az bir (bu çalışmada 2 adet kullanıldı) referans yıldıza ihtiyacımız olacaktır. Yapılan işlem, hedef yıldızla referans yıldızların parlaklığını karşılaştırmaktan ibaret. Bu çalışmayı yapabilmek için muhtelif yazılımlardan yardım almak mümkün. Qatar-1 b gözlemi için Astroart 5.0 yazılımını kullandım. (Bir önceki geçiş için IRIS’i kullanmıştım)

Gelelim çalışmanın detaylarına. Işık ölçümü yapılan ve referans olarak kullanılan yıldızlara ait ilk kare aşağıdaki gibi;

 

GSC 04240-00470 ve Referans Yıldızlar

GSC 04240-00470 ve Referans Yıldızlar (Büyük Hali için Fotoğrafa Tıklayın)

 

Bu karedeki poz süresi 60sn. 120 Adet Light kareyle beraber Flat, Dark, Bias ve Flat-Dark kareler de toplandı ve Astroart yardımıyla işlendi. Diğer detaylar aşağıda;

Yıldız Adı: GSC 04240-00470
Görünen Kadir: 12.84
Gezegen Adı: Qatar-1 b
Yer: Saklıkent / Antalya
Tarih: 22.08.2015
Geçiş Başlangıcı: 02:40
Geçiş Ortası: 03:29
Geçiş Bitişi: 04:17
İlk Kare: 02:30
Son Kare: 04:35
Poz Süresi: 60 sn
Toplam Kare: 120
Bias Kare: 50
Flat Kare: 50
Flat-Dark Kare: 50
Dark Kare: 15
Teleskop (Görüntüleme): Celestron C9.25
Teleskop (Kılavuz): Vixen A70LF
Kundak: Skywatcher EQ6 Syntrek
Kamera (Görüntüleme): ATIK 420M
Kamera (Kılavuz): ZWO ASI 120M
Filtre: ZWO UV/IR Blok
Odak Düşürücü: Antares F6.3
Tüm Kareler İçin CDD Sensör Sıcaklığı: -5 C
Binning: 1×1
Analizde Kullanılan SGB Değerleri: 15, 2, 25
Yazılımlar: Nebulosity, Astroart, GIMP, Cartes Du Ciel

 

Bu çalışmanın, yaklaşık 13. kadirden yıldızlarla ve nispeten büyük gezegenlerle tutarlı ışık ölçümleri yapılabileceğinin gösterilmesi açısından önemli olduğunu düşünüyorum. Bundan sonra bu tür gözlemleri tekrarlayarak sürdürülebilir bir ölçüm sistemi kurmaya odaklanmak gerekecektir.

Bir sonraki yazıda görüşmek üzere…

by ·0 Comments

Merhaba,

29.07.2013 günü, uzunca bir süredir yapmak istediğim ve teorik olarak hazırlandığım ötegezegen geçişi gözlemini nihayet gerçekleştirebildim. Hedef gezegen, muhtemelen bu iş için en kolay hedef olan HD189733-b idi. Gezegen, V Bandı parlaklığı 7,67 olan HD189733 yıldızının etrafında dönen bir gaz devi. Tilkicik takım yıldızında, M27’ye çok yakın bir konumda yer alıyor. 2 günden biraz fazla olan yörünge süresi, yaz boyunca çok rahat gözlemlenebilir olması, kütlesinin büyüklüğü ve yıldızının parlaklığıyla ötegezegen geçiş gözlemlerine başlamak için çok iyi bir hedef.

Gezegenin yıldız önünden geçerken yıldızın parklaklığındaki değişimin ölçülmesi olarak özetlenebilecek “Geçiş Yöntemi” ile, 00:56 ve 03:14 saatleri arasında yapılan ölçüme ilişkin grafik aşağıdadır;

 

HD187933 Yıldızın Parlaklığındaki Değişim

 HD187933 Yıldızın Parlaklığındaki Değişim

 

Geçişi gözlemleyebilmek için EQ6 kundak üzerinde bulunan Celestron C9.25 teleskopa bağlı DSLR fotoğraf makinası (EOS 400D) kullanıldı. DSLR fotoğraf makinaları ışık ölçümü konusunda bazı dezavantajlara sahipler ancak uygun yöntemlerle bu dezavantajların etkisini asgari düzeye indirerek fotoğraf makinalarının birim maliyet başına en yüksek foton toplama avantajını kullanmak mümkün. DSLR ile ışık ölçümü yaparken iki önemli noktaya dikkat etmek gerekiyor;

  • Düşük dinamik aralık nedeniyle yıldız görüntüsünün satürasyona girmesini önlemek
  • Sensör önündeki bayer filtresi nedeniyle yıldızın görüntüsünü mümkün olduğunca fazla pixele yaymak

Gezegenin geçişi, 29.07.2013 tarihinde saat 00:48’de başladı. Ancak Backyard EOS programının kameraya bağlanamaması ve kılavuz sisteminin N kalibrasyonu esnasında ekrandan çıkması nedeniyle ilk kare ancak saat 00:56’da alabildim. (Grafiğin başlangıcındaki parlaklık değeri ile bitişindeki parlaklık değerinin aynı olmaması bu nedenledir. ) Geçiş saat 02:38’de bitti. Saat 03:14’e kadar fotoğraf çekmeye devam ettim ve bu aralıkta, ISO 400 hızında 400 tane kare yakaladım. Kılavuz teleskobu olarak Agena 50mm finderscope ve Meade DSI kullanıldı. Yakalanan örnek bir tek kare ve bunun kesiti aşağıdaki fotoğraflarda incelenebilir;

 HD189733 Bölgesinin Fotoğrafı

HD189733 Bölgesinin Fotoğrafı
 

HD189733 Bölgesinin Kesilmiş Hali

HD189733 Bölgesinin Kesilmiş Hali
 

Görüldüğü gibi görüntü odaktan çok uzak. Bunun nedeni, bayer filtresinin dezavantajını azaltmak. Görüntünün yaklaşık 20 pixel’e yayılması için odak noktasından epey uzaklaşıldı.

Bu şekilde elde edilen karelerden karanlık kareler çıkartıldı ve hizalandı. Ardından fotoğrafların RGB ayrımı yapılarak sadece G kanalı analiz edildi. Bunun nedeni, G kanalının bilimsel amaçlı fotometrik V filtrelerine oldukça yakın görüntü vermesi. Böylelikle bayer filtresinin diğer dezavantajı da büyük oranda ortadan kalkmış oldu. Son olarak elde edilen kareler IRIS programı yardımıyla analiz edilerek, toplanan veriler http://www.citizensky.org/content/calibration-beginner adresinde gösterilen Excel dosyası yardımıyla işlendi. Geçiş eğrisi bu analiz sonunda oluşturulmuş oldu. İncelemek isteyenler için bu çalışmaya özgü Excel dosyası buraya tıklanarak indirilebilir.

Amatör donanımlarla ötegezegen geçiş gözlemi yapılabileceğinin gösterilmesi açısından önemli bir çalışma olduğunu düşünüyorum. Bundan sonrasında, çalışmayı daha fazla veri içerecek şekilde geliştirmek ve farklı hedefler üzerinden daha anlamlı veriler toplamak mümkün olacak gibi görünüyor…

Görüşmek Üzere,